Azərbaycan dili Fidan Rəcəbova

CANLI TV / 26.11.2022 01:16

Azərbaycan dili

Biz müasir və bəşəri olmaq üçün nədəsə milli olaraq qalmalıyıq. Bəxtiyar Vahabzadə poeziyası bu fikri bizə açıq şəkildə deyir: "Nədəsə milli olmaq”! Nədə? Çox şeydə. Məsələn, dil sevgisində.

Tarixin sınağından çıxıb cilalana-cilalana bu günümüzədək gəlib çatan Azərbaycan dili hər bir azərbaycanlı üçün ana laylası kimi əziz və müqəddəsdir. Bütün dünyaya səpələnmiş azərbaycanlıların ana dili olan Azərbaycan dili qədim tarixə malikdir. Bu dil hələ Şah İsmayıl Xətainin dövründən dövlət dili səviyyəsinə yüksəlmiş, ondan diplomatik hərbi-təlim dili kimi istifadə olunmuşdur. Həmin dövrdə imzalanmış müqavilələrin Azərbaycan dilində olması faktı isə dilimizin tarixiliyini özündə qoruyub saxlayan əsaslı bir faktdır.

Azərbaycan dili əsrlər boyu inkişaf edərək zamanlardan süzülə-süzülə gəlmiş, kamil bir dilə çevrilmişdir. Bu incə və lətafətli dil bütün dövrlərdə öz gözəlliyi və şirinliyi ilə dünya dillərinə meydan oxumuşdur. Bu səbəbdən sadəcə azərbaycanlılar deyil, həm də digər dövlətlərin görkəmli şəxsiyyətləri də bu dilin gözəlliyini duyaraq onu öyrənmək həvəsində olmuşlar. M.Y.Lermontov Qafqazda olarkən dostu S.A.Rayevskiyə yazırdı ki, Avropada fransız dilini bilmək nə qədər vacibdirsə, Qafqazda da Azərbaycan dilini bilmək o qədər zəruridir. C.Məmmədquluzadə 1917-ci ildə qələmə aldığı "Azərbaycan” məqaləsində yazmışdır:

"-Dilim nə dilidir?

-Azərbaycan dilidir.

-Yəni vətənim haradır?

-Azərbaycan Vilayətidir.

-Haradır Azərbaycan?

-Azərbaycanın çox hissəsi İrandadır ki, mərkəzi ibarət olsun Təbriz şəhərindən. Qalan hissələri də Gilandan tutmuş qədim Rusiya hökuməti ilə Osmanlı hökuməti daxilindədir.”

Məhz bu qədər ümumbəşəri əhəmiyyət daşıyan bu dil zaman-zaman müxtəlif dövlətlərin təziq və təcavüzlərinə məruz qalmışdır. Bir etnos kimi xalqımızı tarix səhnəsindən çıxarmağa çalışan düşmənlərimiz, ilk növbədə, onun dilini məhv etməyə səy göstərmişlər. Dilimizin bütövlüyünü sarsmaq üçün bir əsrdə dəfələrlə əlifası dəyişdirilmişdir. 1929-cu ilə kimi ərəb qrafikalı əlifbadan istifadə edildiyi halda, 1929-1939-cu illərdə latın qrafikalı, 1939-1991-ci illərdə isə Kiril qrafikalı əlifbadan istifadə edilmişdir. Nəhayət 1991-ci ildə yenidən latın qrafikalı əlifbaya keçid edilmişdir. XX əsrin müxtəlif illərində dilimiz müxtəlif cür adlandırılmışdır. 1918-1920-ci illərdə türk dili, 1936-cı ildən Azərbaycan dili adlandırılmış dilimiz yenidən-1992-ci il 22 dekabr tarixindən türk dili adlandırılmış, son olaraq isə 12 noyabr 1995-ci il tarixində Azərbaycan dili adlandırılmış və Azərbaycan Respublikasının rəsmi dövlət dili kimi təsdiq edilmişdir. Bununla da dilimizin qarşısında yeni inkişaf üfüqləri açılmışdır.

Müasir Azərbaycan gəncliyinin üzərinə isə daha böyük vəzifə düşür: əcdadlarımızdan miras qalan doğma dilimizi daimi olaraq yaşatmaq… Müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycan gəncləri də inkişaf edən dünyanın bir çox beynəlxalq dillərini öyrənmiş və ölkəmizin dünya ilə inteqrasiyasını daha da inkişaf etdirmişdir. Məhz bu yerdə Bəxtiyar Vahabzadənin fikirlərini xatırlamaq yerinə düşərdi: "Bir nədir, beş-altı dil bilsin gərək bizim sabahımız-körpələrimiz.” Məhz bu fikirlərdən sonra qüdrətli söz ustadı fikirlərini belə davam etdirir: "Evdə ayaq açar əvvəlcə hər kəs,

Sonra uzaqlara düşər qədəmlər.

İlkini bilməyən sonunu bilməz,

Evdən üz döndərən çöldə vərəmlər.”

Bunun kimi aforistik kəlamlardan istifadə edərək insanın nə qədər çox dil bilsə də, öz dilini unutmamalı, daim onu inkişaf etdirməli, tərəqqisi üçün çalışmalı olduğunu vurğulamış şair.

Dilimizi inkişaf etdirib yaşatmaq özümüzü yaşatmaqdır, tariximizi yaşatmaqdır. Ana dili bizim həyatımız, inamımız və qeyrətimizdir, dünənimizdən sabahımıza salınan mənəvi körpüdür. Bizim müqəddəs borcumuz onu qorumaq və inkişaf etdirməkdir.

Oxunub: 323

SON XƏBƏRLƏR

2025-01-12

01:22 ÇƏRPƏLƏNG (HEKAYƏ)

00:18 Prezident İlham Əliyev Küveytin ölkəmizdə yeni təyin olunmuş səfirinin etimadnaməsini qəbul edib

00:13 Azərbaycanda iki yeni milli park yaradılacaq

23:33 Şahdağda Xizək Alpinizmi üzrə Dünya Kubokunun ikinci gününə yekun vurulub VİDEO

2025-01-04

01:15 Prezident İlham Əliyev Şahdağ Turizm Kompleksində yerləşən “Lakeside” hotelində aparılmış işlərlə və “Xizək klubu” binasının tikintisi ilə tanış olub

2024-12-30

02:11 Milli Məclisin 2024-cü il payız sessiyası başa çatıb

02:06 Azərbaycan Prezidenti “Konstitusiya və Suverenlik İli” ilə bağlı paylaşım edib

01:48 Prezident İlham Əliyev təyyarə qəzasında həlak olan ekipaj üzvlərinin vida mərasimində iştirak edib VİDEO

01:40 Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Televiziyasına müsahibə verib YENİLƏNİB VİDEO

2024-12-28

14:02 Prezident İlham Əliyev Bakıda kommunal xidmət göstərəcək müxtəlif xüsusi təyinatlı nəqliyyat vasitələri ilə tanış olub

2024-12-20

00:31 Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatına sədrlik Azərbaycana keçib

XƏBƏR ARXİVİ

ÇOX OXUNANLAR

TƏBRİK EDİRİK!

Seyid Füğara Ağa

Keçmiş hakim dələduzluqda ittiham olunur - Adı qətl sifarişçisi kimi hallanıb

Heydər Əliyevin çətinliklə Polşadan gətirtdiyi "Göyərçin"lər hara yoxa çıxıb?

Əlaqə

Haqqımızda

İDMAN

23:07 Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Paralimpiya Oyunlarında qızıl medal qazanan Lamiyə Vəliyevanı təbrik edib

01:14 “Paris-2024”: Azərbaycan basketbol millisi ABŞ-ı məğlub edib

01:23 Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Hidayət Heydərovun Olimpiya çempionu olması ilə bağlı paylaşım edib

Təqvim