XOCALI - ƏSRİN FACİƏSİ

"carciTV” TƏQDİM EDİR

FİDAN RƏCƏBOVA - 2015-ci ildə Xəzər Universiteti-Dünya məktəbinin daxilində təşkil edilmiş məntiq olimpiadasında iştirak edib. 2017-ci ildə Sabunçu Gənclər evinin təşkil etdiyi "Gənc alimlər” layihəsində fəal iştirakıma görə sertifikatla təltif olunub. 2017-ci ildə "Xalqa bağışlanan ömür” adlı şeir müsabiqəsində II yeri tutub. "İdeal vətəndaş” qazeti tərəfindən "ilin yaxşı şagirdi” fəxri fərmanı ilə təltif olunub. 2019-cu ildə "9 Noyabr-Dövlət Bayrağı Günü”adlı şeir müsabiqəsində diplomla təltif edilib. 2019-cu ildə Gənclər və İdman İdarəsinin təşkil etdiyi "Xocalı soyqrımını unutma” mövzusunda inşa yarışında 1-ci yeri tutub. Eyniadlı yarışda Bakı şəhəri üzrə II yerə layiq görülüb. 2019-cu ilin mart ayında "Ölkəmizi tanıyaq 11-ci tur” layihəsində iştirak edib. 2019-cu ildə Respublika fənn olimpiadasında riyaziyyat fənni üzrə yarımfinalçı olmuşdur. 2020-ci ildə "Mir Cəlal adına II hekayə müsabiqəsinin” iştirakçısı olub. 2020-ci ildə Sabunçu Gənclər Evi, Gənclərinİnkişaf və Karyera Mərkəzi və Azərkitabın təşkilatçılığı ilə keçirilmiş yay məktəbinin iştitakçısı olub. 2021-ci ildə Təhsilim.org saytında könüllü müxbir kimi fəaliyyət göstərmiş və II dərəcəli sertifikatla təltif edilib. 2021-ci ildə Respublila Fənn Olimpiadasının Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənni üzrə yarımfinalçısı olub. 2021-ci iıdə Ailə, Qadın və Uşaq Probelmləri üzrə Dövlət Komitəsinin təşkilatçılığı ilə keçirilmiş "Lider olmaq istəyirəm” adlı yay məktəbinin iştitakçısı olub. 2021-ci ildə "Nə? Harada? Nə zaman?” adlı intellektual yarışda I yeri qazanıb. 2021-ci ildə Meh Ədəbi Dərnəyinə üzv olmuşam və ideya müəllifi vəzifəsində çalışıb. 2021-ci ildə Azərbaycan Uşaqlarının V Ümumrespublika forumunun iştitakçısı olub. 2022-ci fevral ayında Meh Ədəbi Dərnəyinin Qiraətçilər bölməsinin sədri vəzifəsinə təyin olunub. 2022-ci ildə Tələbə Həmkarlar İttifaqının təşkil etdiyi "Zamanın faciəsi” adlı esse yarışında I yerə layiq görülüb. 2022-ci ilin mart ayında Meh Ədəbi Dərnəyinin İnsan Resursları şöbəsinin II, daha sonra isə I müavini vəzifəsini icra etmişdir. 2022-ci ildə Prestij-S Tədris Mərkəzinin təşkil etdiyi tələbələr arasında məntiq olimpiadasının finalçısı olmuş və sertifikatla təltif edilmişdir. 2022-ci il sentyabr ayında Meh Ədəbi Dərnəyinin İnsan Resursları şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilib. 2022-ci il sentyabr ayından DOST inkluziv təlim və təhsil mərkəzinin və Elm və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə valideyin himayəsindən məhrum uşaqlara könüllü müəllimlik fəaliyyəti göstərir. 2022-ci il- Türkiyədə fəaliyyət göstərən Güfte edebiyat e-dergisinin Azərbaycan üzrə redaktorudur. 2022-ci il noyabr ayından İrəli İctimai Birliyinin ADPU üzrə koordinatorudur. 2023-cü il fevral ayında universitetin ictimai işlərində fəal iştirakına görə fəxri fərmanla təltif edilib. 2023-cü il fevral ayında İrəli İctimai Birliyinin təşkil etdiyi qeyri-formal təhsilin əsasları adlı layihənin iştirakçısı olmuşdur. Bir neçə dəfə Gənclər və İdman naziri Fərid Qayıbovla, Elm və Təhsil naziri Emin Əmrullayevlə görüşdə olub. Filoloq qazetində məqalə və şeirləri çap edilib. Həvəskar olaraq qiraətlə, şairlik  və nasirliklə məşğuldur. Psixologiya və bədən dili sahələrinin  araşdırması ilə məşğuldur.

"carciTV"nin Gənclik və Gənclər verilişinin aparıcısı Fidan Rəcəbovanın "ZAMANIN FACİƏSİ" adlı yazısını təqdim edirik.

 ZAMANIN FACİƏSİ

Nə üçün bədbəxtlik gələndə dağıda-dağıda, uçura-uçura gəlir? Nə üçün gəldiyi zaman bizdn çox şey alır və aldığını qaytarmır? Nə üçün bütün bu baş verənlər bizi seçir? Nə üçün…

  Bu sualların ardı-arası kəsilmək bilmir. Tarix boyu axıdılan qanlar durdurula bilmir. Anaların ah-naləsi, körpələrin göz yaşı susdurulmaq bilmir. Tarix boyu mübarizə, azadlıq əzmi ilə alışıb-yanan xalqımıza qarşı törədilən faciələrin ardı-arası kəsilmək bilməyib. Ta qədim dövrdən günümüzə kimi başımıza gələn yüzlərcə faciə müstəqil Azərbaycan Respublikasının təməli olmuşdur.

  26 Fevral 1992-ci il… Başımıza gələn faciələrdən biri, ən önəmlisi, ən sarsıdıcı olanı-Xocalı faciəsi məhz bu tarixdə baş vermişdir.xalqımızın yaddaşına həkk edilmiş bu tarix bizim üçün, tarix üçün, bəşəriyyət üçün misli görünməmiş faciə idi.

  Fevral ayının 26-dan 27-nə keçən gecəyə kimi Xocalı dağların qoynunda yer alan kiçik bir kənd idi. Bu kiçik kənd Ağdamla Şuşa arasında yerləşirdi. Burada günəşin doğuşunun da ayrı bir gözəlliyi var idi. Xocalı sanki bir cənnət idi. Əlvan saraylar, güllü bağlar, gen aynabəndlər göz oxşayırdı. Lakin həmin gün… 26 Fevral…

Erməni-rus ordusu

Basqın etdi qəflətən.

Qadın, qoca, uşaq da

Qətlə yetdi qəflətən.

Bələkdəki körpələr

Süngülərə taxıldı.

Günahsız insan qanı

Su yerinə axırdı.

Bəli, ermənilər dayanmaq bilmirdi. Sanki doğulduqları gündən nifrətlə yoğrulmuş, kinlə, qəzəblə doldurulmuşdular. Həmin gecə cinayərlərin, qətillərin, işgəncələrin ardı-arası kəsilmirdi. Dəhşətlərlə dolu bir gecə yaşayırdı Xocalım. O gecə evlərə-eşiklərə od vuruldu, torpaq qan ilə yuyuldu. İnsanlar quduzların tanklarının tırtırları arasında xırçım-xırçım oldu o gecə. Düşmən qadına, qocaya, körpə uşağa aman vermədi. Uşaqlar valideynlərinin gözləri qarşısında qəddarlıqla qətlə yetirildi. Qız-gəlinlər əsir alındı. İgidlər mənfur ermənilərin qəbirləri üstündə qurban kəsilirdilər. Mənfur düşməndən qaçmaq üçün meşələrə üz tutanlar yoldaca donub qaldılar. Hara gedəcəyini, nə edəcəyini, kimdən kömək diləyəcəyini bilməyən uşaqlar ana-atalarının meyidləri arasında çaşbaş halda göz yaşı tökürdülər. Mərhum jurnalist Çingiz Mustafayevin Xocalı qırğınından sonra çəkdiyi kadrlarda uşaqlara edilən misilsiz işgəncələri görmək olar. Bu kadrlarda ermənilərin qəddarcasına körpələrə verdikləri zülm öz əksini tapmışdır. Bu kadrlarda qulaqları kəsilmiş, gözləri çıxarılmış, baş dərisi tükü ilə birlikdə soyulmuş körpələri görmək olar. Həmin gün Xocalı sakinlərinin üzləşdiyi müsibətlərin hansı birini deyəsən? Bəlkə diri-diri yandırılmış insanları, bəlkə də dünyaya yenicə göz açmış, hələ həyatın gözəlliklərindən xəbərsiz olan körpələrin süngülərə keçirilməsindən danışasan? Qələm acizdir bu müsibətləri təsvir etməkdə…

  Bir gecədə 800-dən çox sakinin həyatına son qoyuldu. 6 ailə tamamilə məhv edildi, 1277 nəfər əsir götürüldü, yüzlərcə soydaşımız bu və digər dərəcədə bədən xəsarətləri almışdır. Xocalı əhalisinin əksər hissəsi o qanlı gecə işgəncələrə məruz qalaraq qətlə yetirilmiş, yalnız 1500 nəfər Ağdama gəlib çataraq canlarını xilas edə bilmişdilər. Bu hadisələrin şahidi olan saçı ağarmış bir kişi için-için ağlayaraq belə deyir: " Bunlar faşistlərdən də pisdirlər!”

Tarixdə indiyə qədər tayı-bərabəri olmayan bu müsibəti yalnız qəddar, insanlıq hissini itirmiş ermənilər törədə bilərdi. Qana susamış ermənilər 366-cı alayın iştirakı ilə dinc insanların üzərinə hücum çəkirdilər. Onların törətdikləri bu faciəni yalnız soyqırım adlandırmaq olar. Bu soyqırım ermənilərin iç üzünü açıb bütün dünyaya göstərdi.

  Azərbaycan xalqı Xocalı soyqırımını unutmayıb və unutmayacaq da. Ölkəmizin paytaxtı Bakıda Xocalı soyqırımı  qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış abidə bunun sübutudur. Burada arzuları ürəyində qalan, övladını başı üstünə qaldıran ananın fəryadı öz əksini tapmışdır. Bu abidə hər birimizə öz vəzifəmizi, vətənə olan borcumuzu xatırladır. O borc ki, 44 günlük müharibədə bütün Azərbaycan xalqı qisas üçün ayağa qalxdı. O borc ki, illər sonra Xocalı qurbanlarının qisasının alınması ilə nəticələndi.

Xocalı - arxadan atılan güllə,

Xocalı - xalqımın faciəsidir.

Xocalı - günahsız yoldaşlarımın

Qisas çağırışı, fəryad səsidir.

  Bəzən həyat heç gözləmədiyimiz anda bizi təəccübləndirə bilər. Başımıza gələn bu hadisələr həyatımızı, yaşamımızı, gələcəyimizi dəyişə bilər. Bəzən müsbət cəhətdən, bəzən isə mənfi cəhətdən... Həyat bir imtahan, biz isə bu imtahandan keçməyə çalışan şagirdik. Əsas olan bu imtahanı keçmək deyil, imtahandan çıxardığımız nəticədir. Ən çətin və ən önəmli olan isə imtahanın nəticəsi yaxşı olub-olmasa da, özünü toplayaraq daha əmin addımlarla irəliləməyi, gələcəyə ümidlə baxmağı bacarmaqdır. Bizim xalqımız isə ən çətin və ən önəmli olanı bacardı. Başımıza gələn faciələrə, müsibətlərə baxmayaraq, yenidən və daha güclü bir şəkildə ayağa qalxdı. Bu dəfə Azərbaycan xalqını zəiflətmək qeyri-mümkündür.

  Azərbaycanı əvvəlcə sarsıldan, sonda isə mübarizə əzmi ilə dolduran, iradəli, güclü edən quduz ermənilərin törətdikləri Xocalı faciəsi heç bir zaman unudulmayacaq. 

  Bu barədə çox yazmaq olar. Günlərlə, aylarla, illərlə bu mövzu barədə düşünmək, mühakimələr yürütmək olar. Bütün bunlar Azərbaycan Respublikasının, sarsılmaz ordumuzun, qəlbi azadlıq eşqi ilə alışan xalqımızın varlığının sübutudur.

  Hər zaman demişik, bundan sonra da deyəcəyik: "Yaşasın Azərbaycan!”

Yaşasın böyük vətənimiz!

Onun yolunda qurbanıq biz.

Qoy al bayraqlar qalxsın göyə!

Şanlı yaşasın gənc nəslimiz!

                                                  Fidan RƏCƏBOVA,

ADPU Filologiya fakültəsi, Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimliyi, II kurs.